همه چیز درباره بستر کشت پیت

بستر کشت پیت:

الف) پیت ماس: از بقایای پوسیده خزه‌ها به خصوص نوعی خزه به نام اسفاگنوم به دست می‌آید. 10 برابر وزن خود آب جذب می‌کند. بسیار اسیدی بوده (بین 3/8 تا 4/8) و مقدار جزئی نیتروژن دارد.

پیت ماس(peat moss)  یا خزه تورب و یا خزه اسفاگنوم(Sphagnum)،

 (خزه اسفاگنومدر همین حال، خزه اسفاگنوم گیاهی است که در لایه سطحی بالای زمین، خاک یا یک باتلاق رشد در هوای سرد و مرطوب رشد می کند. با گذشت زمان، قطعات قدیمی در لایه زیرین فرو می روند.

فرآیند تجزیه بسیار آهسته در لایه بدون اکسیژن انجام می شود. در طی یک دوره طولانی، یک لایه ضخیم از مواد همگن مرده به نام پیت ماس تشکیل می شود.)نوعی از بقایای خزه خاصی به نام اسفاگنوم است. خاک پیت ماس به عنوان بستری که از پوسیدگی های گیاهان ایجاد می شود، شناخته شده است. پیت ماس تا سال 1940 به عنوان سوخت فسیلی کاربرد داشته و بعد از آن جای خود را در صنعت کشاورزی و باغبانی باز نمود.

پیت ماس نوع خاص و کمیابی از ذغال سنگ نارس است. ذغال سنگ نارس در باتلاقها و مناطق با رطوبت بسیار بالا به وجود می آید، لایه هایی از مواد گیاهی که پوسیده شده اند در کنار هم جمع گردیده و مواد فیبری و متراکم که قدرت جذب بسیار بالایی دارند را تشکیل می‌دهند.

پیت ماس نیز در شرایط محیطی  سرد، رطوبت بالا، نور کم، سایه بالا و فاقد اکسیژن و اختلاف دمایی زیاد بین تابستان و زمستان  توسط رشد خزه تورب یا اسفاگنوم در محیط های حاوی ذغال سنگ نارس تشکیل وتجزیه می شود. خزه اسفاگنوم این گیاه جزو گیاهان اولیه بوده و زیر مجموعه خانواده بریفیت ها (Bryophytes) است.

تفاوت پیت، پیت ماس و خزه اسفاگنوم

معمولاً پیت به عنوان پیت ماس نیز شناخته می‌شود، حتی اگر تا حدودی متفاوت باشند. پیت محصولی است که از مواد آلی در باتلاق‌ها تشکیل می‌شود. ذغال سنگ نارس می‌تواند از مواد مختلفی تشکیل شود، اما بیشترین اندازه آن از خزه اسفاگنوم استخراج می‌شود، از این رو به آن پیت ماس گفته می‌شود.

در عین حال، خزه اسفاگنوم گیاهی است که در لایه سطحی تورب، خاک یا باتلاق رشد می‌کند. در هوای سرد و مرطوب بهترین شرایط رشد را دارد. با گذشت زمان، بخش‌های قدیمی آن در لایه زیرین فرو می‌روند و فرآیند تجزیه در این لایه بدون اکسیژن، بسیار کند صورت می‌گیرد تا در طی هزاران سال، یک لایه ضخیم از ماده همگن مرده به نام پیت ماس تشکیل شود.

انواع پیت ماس

پیت ماس در رنگ های سیاه، قهوه ای و سفید در بازار وجود دارد که تفاوت آن ها در میزان مواد آلی و بافت پیت ماس می باشد

• پیت ماس سفید: 

• پیت ماس سفید کمترین درجه تجزیه را دارد و به طور کامل تجزیه نشده است. پیت ماس سفید به دلیل زهکشی و هوادهی عالی، برای بذر و قلمه مناسب است.

• پیت ماس قهوه ای روشن: 

• این نوع پیت ماس به طور جزئی تجزیه شده است. پیت ماس قهوه ای روشن برای مخلوط های گلدانی مناسب است.

• پیت ماس قهوه ای تیره یا سیاه: 

• این رنگ از پیت ماس به طور کامل تجزیه شده و مواد مغذی بیشتری دارد. پیت ماس قهوه ای تیره یا سیاه برای زهکشی و بهبود ساختار خاک مناسب است.

پیت ماس در طیف رنگ‌های سفید (قهوه‌ای روشن) تا مشکی (قهوه‌ای تیره) دیده می‌شود. رنگ پیت‌ماس به میزان تجزیه‌شدگی آن بستگی دارد.

درجه بندی پیت‌ها از H1 رنگ روشن تا H10 به رنگ تیره به ده گروه تقسیم بندی می‌شوند:

(H1-H2)  توده‌های بسیار کم تجزیه شده

(H3-H4) تجزیه شده کم

(H5-H6) تجزیه شده متوسط

(H7-H8)  تجزیه شده زیاد

(H9-H10)  کاملا تجزیه شده

درجات مختلف پیت‌ماس خواص فیزیکی و شیمیایی متفاوتی دارند. مثلا پیت‌ماس با رنگ قهوه ای تیره که به شدت تجزیه شده است، دارای بالاترین ظرفیت نگهداری آب است. در حالی که پیت‌ماس با رنگ قهوه‌ای روشن یا اصطلاحا پیت‌ماس سفید بیشترین تخلخل و ظرفیت هوای بالایی دارد. غلظت کلسیم، منیزیم و همچنین میزان  PH نیز در بین انواع گروه‌های پیت‌ماس متفاوت است. 

در مجموع، پیت‌ماس تیره نسبت به انواع دیگر درجه ی تجزیه شدگی بالاتری دارد و تنها برای محصولات خاص که به میزان زیادی به نگهداری آب نیاز دارند، استفاده می‌شود. علاوه بر این می‌توان گفت که از نظر ساختمانی و بافت نیز پایداری بهتری دارند.

ویژگی‌های پیت ماس خوب

1. 1. رنگ: پیت ماس با کیفیت، قهوه‌ای تیره یا سیاه است. پیت ماس با رنگ روشن‌تر ممکن است به اندازه کافی تجزیه نشده باشد و مواد مغذی کمتری داشته باشد.

2- ساختار: پیت ماس با کیفیت باید متخلخل و سبک باشد. پیت ماس متراکم و سنگین ممکن است زهکشی ضعیفی داشته باشد و به ریشه گیاهان آسیب برساند.

3-  pH: پیت ماس با کیفیت باید pH اسیدی بین 3.5 تا 4.5 داشته باشد. این pH برای اکثر گیاهان مناسب است.

4-  مواد مغذی: پیت ماس با کیفیت باید حاوی مواد مغذی ضروری برای گیاهان مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم باشد.

5-  عدم وجود آفات و بیماری ها: پیت ماس با کیفیت باید عاری از آفات و بیماری ها باشد.

6-  برند معتبر: پیت ماس را از برندهای معتبر و شناخته شده تهیه کنید.

 

کاربردهای پیت ماس

• بستری مناسب برای کاشت انواع بذرهای صیفی و سبزی و سایر گیاهان و گل های آپارتمانی
• حفظ رطوبت بستر کاشت و خاک با افزودن پیت ماس
• نگهداری کود و جلوگیری از آبشویی سریع کود
• بهبود خاک بخاطر دارا بودن مواد آلی بسیار بالا
• در ترکیب خاک سینی نشا سبزی و صیفی و گل های آپارتمانی استفاده می شود حتی انواع کاکتوس ها و ساکولنت ها بن سای
• بنفشه آفریقایی کاج مطبق و سایر گل ها
• بستری بسیار مناسب برای گلخانه های خیار ، گوجه و سایر محصولات گلخانه ای هم محسوب می شود.

انواع پیت ماس

انواع پیت ماس مختلفی وجود دارد؛ همه آنها قادر به نگهداری آب و مواد غذایی بوده و تفاوت انواع پیت ماس در میزان مواد آلی و بافت این خاک است.

به طور کلی پیت ماس در سه دسته: پیت ماس سفید، پیت ماس سیاه و پیت ماس قهوه ای ارائه می شود و بسته به نوع گیاه مورد نظر، به کار برده می شوند. شایان ذکر است پیت ماس سفید به رنگ سفید نبوده و رنگ قهوه ای روشن دارد. پیت ماس سفید میزان بروز بیماری را در گیاه، به دلیل دارا بودن تریکودرما و استرپتو مایسس بسیار کاهش می‌دهد از طرفی منافذ نگهداری هوا در پیت ماس سفید گنجایش بیشتری دارند.

اگر بخواهیم بگوییم کدام یک از انواع پیت ماس میزان مواد آلی بیشتر و درجه پوسیدگی بالاتر دارد، پیت ماس سیاه بهترین گزینه است. از این رو ظرفیت جذب آب در خاک پیت ماس سیاه به مراتب از قهوه ای بیشتر بوده و بین مصرف کننده ها محبوبیت بیشتری دارد.

در دسته بندی دیگری از انواع پیت ماس‌ها، آنها را بر اساس منشا برداشت به دو دسته تقسیم می کنند:

نوع اول: پیت ماس ، پیت ماس هایی که از سطح زمین برداشته می شود و حاوی خزه‌های تازه ترمی باشند.

نوع دوم: پیت ماس از لایه های زیرین برداشته می‌شود.

انواع پیت ماس:

پیت ماس انواع مختلفی دارد که بر اساس عواملی مانند میزان تجزیه، منشأ و ویژگی‌های خاص، متفاوت هستند. در زیر انواع اصلی پیت ماس آمده است:

۱.  پیت ماس سفيد (Sphagnum Peat Moss):

این نوع پیت ماس از تجزیه خزه‌های سفید (سفیدک) در مناطق شناخته‌شده به نام تورف‌زار تشکیل می‌شود. پیت ماس سفيد به دلیل داشتن ظرفیت نگه‌داری آب بالا، تهویه خوب و خاصیت اسیدیته معروف است. معمولاً در باغبانی برای بهبود خاک، نگه‌داری رطوبت و به عنوان جزء مخلوط خاکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۲. پیت ماس تاک (Sedge Peat):

این نوع پیت ماس از تجزیه گیاهان خزه‌ای در مناطق زمین‌های زیستگاه‌های آبی ايجاد می‌شود. این نوع پیت ماس معمولاً کم‌تجزیه‌تر از نوع‌های دیگر است. پیت ماس تاک مشابه پیت ماس سفيد به عنوان یک ماده بهبود دهنده خاک و نگه‌دارنده‌ي رطوبت استفاده می‌شود، اما ممکن است خواص نگه‌داری آب و مواد مغذی متفاوتی داشته باشد.

۳. پیت ماس همیک (Hemic Peat):

پیت ماس همیک نیمه‌تجزیه شده است و در مرحله میانی تجزیه‌ قرار دارد. این نوع پیت ماس ویژگی‌های تجزیه مخصوصی دارد.

۴. پیت ماس فایبریک (Fibric Peat):

پیت ماس فایبریک يا فيبري کم‌تجزیه‌تر از همیک و ساپریک است و دارای ساختار گیاهی قابل تشخیص است. این نوع پیت ماس معمولاً در لایه‌های بالای توده‌های پیت یافت می‌شود و به عنوان یک ماده بهبود دهنده خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۵. پیت ماس ساپریک (Sapric Peat):

پیت ماس ساپریک یا پیت ماس سیاه پس از تجزیه پیشرفته، دچار تغییر شده است. رنگ تیره این نوع پیت ماس ناشی از انباشت مواد آلی و تجزیه و تحلیل مواد گیاهی در شرایط بی‌اکسیژنی (کم اکسیژن) است. این نوع پیت ماس معمولاً در محیط‌های زمین‌های آبی و مرطوب یافت می‌شود و غنی از مواد هومیک است.

۶. پیت هیوموس (Peat Humus):

پیت هیوموس نوعی پیت ماس نیمه‌تجزیه‌ شده است که توسط میکروارگانیسم‌ها به تجزیه ادامه می‌دهد. این نوع پیت ماس غنی از مواد آلی و مواد مغذی است و به بهبود کیفیت خاک کمک می‌کند.

این انواع پیت ماس می‌توانند در ویژگی‌ها، میزان تجزیه و کاربردهای ممکن، متفاوت باشند.

مزایا و ویژگی‌های پیت‌ماس

• مناسب برای کشاورزی هیدروپونیک
• مناسب برای کشاورزی ارگانیک
• مناسب برای پرورش نهال
• مناسب برای کشت بذر و تولید نشا
• جذب آب تا 20 برابر وزن خود
• دارای خاصیت ضد قارچ
• سرشار از عناصری مفید نظیر فسفر، پتاسیم و نیتروژن
• بهبود زهکشی بستر کشت
• جلوگیری از فرسایش خاک
• جلوگیری از شسته شدن کود
• پیت ماس بدون علف هرز و عوامل بیماری زا است
• جلوگیری از سفت شدن خاک که این ویژگی سبب هوادهی مناسب‌تر به ریشه‌ی گیاه می‌شود.
• درصد ماده آلی در پيت ماس بالاست و باعث بهبود ساختار خاک می گردد.
• پيت ماس قادر است تا چندین برابر وزن خشک خودش آب نگه دارد، و به تدريج آن را در اختيار گياه قرار دهد.
• استفاده از پيت ماس در خاک سنگين و رسی به نرم و سست شدن بافت خاک و رشد بهتر ريشه بسیار کمک می کند.
• خاک سبک و شنی با افزودن پیت ماس متراکم می شود.
• با مصرف پیت ماس می توان از آبشويی کود جلوگيری کرد.
•  از خاک در برابر فرسايش حفاظت می کند.

معایب پیت ماس

استفاده از پیت ماس در کنار تمام مزایایی که دارد، ​​معایبی نیز با خود به همراه دارد. متاسفانه به دلیل این معایب کلیدی امروزه مردم به دنبال جایگزین های پیت ماس هستند. از معایب پیت ماس می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

•  از معایب پیت ماس ​​در مقایسه با سایر مواد معدنی واقعاً به آرامی شکل می‌گیرد. به همین دلیل برخی آن را یک منبع تجدید ناپذیر می‌دانند و استفاده از آن اغلب مورد انتقاد دوستداران محیط زیست قرار می‌گیرد.

•  با توجه به اینکه فرآیند برداشت آن نسبت به سایر مواد پرهزینه تر است بنابراین خرید پیت ماس ​​نیز گرانتر می‌شود و از معایب پیت ماس به حساب می آید.

•  باتلاقی که در آن پیت ماس ​​شکل می‌گیرد به دلیل داشتن سطح بالای آب و کمبود مواد مغذی باعث می‌شود که این ماده از نظر مواد مغذی فقیر باشد.

•  همانطور که در مزایای پیت ماس گفته شد این ماده دارای محیط با pH کمی اسیدی است. این امر می‌تواند برای برخی از گیاهان که محیط اسیدی دوست دارند خوب باشد، اما برای برخی گیاهان که محیط قلیایی می پسندند، این امر از معایب پیت ماس به حساب می آید.

• استفاده بیش از اندازه این نوع خاک سبب پوسیدگی در ریشه می شود.

•  از دیگر معایب پیت ماس که می‌توان به آن اشاره کرد بستر مناسب برای رشد جلبک خاک است که سبب کمبود اکسیژن می شود.
•  به عنوان یک مالچ خوب کار نمی‌کند چرا که بسیار سبک است و وقتی خشک می شود به راحتی توسط باد جابه جا می‌شود و نسبت به باد نقطه ضعف دارد و از معایب پیت ماس به حساب می آید.
•  

ب) پیت علف‌های خانواده گرامینه: این نوع پیت کمتر از نوع قبل اسیدی می‌باشد (بین 4/5 تا 7)

پ) پیت هوموسی: این نوع پیت بیشتر پوسیده شده و از پوسیدن خزه‌ها و علف‌های خانواده گرامینه تشکیل شده است. دارای 2 تا 3/5 درصد ازت و قدرت کمتری در جذب آب دارد.

 یکی از پرکاربردترین بسترهای کشت در کشاورزی و باغبانیه که از تجزیه طبیعی مواد گیاهی در باتلاق‌ها به‌دست میاد. این ماده سبک، اسیدی و سرشار از مواد آلیه که برای بهبود ساختار خاک، افزایش نگهداری آب و فراهم‌کردن محیطی مناسب برای رشد ریشه‌ها بسیار مؤثره. پیت ماس با قدرت بالای جذب رطوبت، گزینه‌ای عالی برای کشت انواع گل‌های آپارتمانی، نشا، سبزیجات و گیاهان زینتیه. در این بخش از سایت، انواع پیت ماس وارداتی و داخلی با کیفیت بالا و قیمت مناسب عرضه می‌شه. اگر به دنبال بستر کشت حرفه‌ای و مطمئن هستید، پیت ماس می‌تونه پایه‌ی یک رشد سالم و پربازده برای گیاهاتون باشه.

مزایا: ظرفیت نگهداری آب بالا، اسیدیته مناسب برای برخی گیاهان

معایب: زهکشی ضعیف، تجزیه کند، فشرده شدن در طول زمان

بستر کشت تراشه چوب یا خاک اره درشت

بستر کشت خاک اره، ذراتی بین 0/5 تا 1/5 سانتی‌متر است. خاک اره چوب‌های سخت مثل اکالیپتوس باید قبل از استفاده پوسیده شود. برخی خاک اره‌ها نباید استفاده شود زیرا برای گیاه سمی است. خاک اره‌ها در طی رشد گیاه تجزیه می‌شود. همچنین ازت بستر کشت خاک اره کم است. ظرفیت تبادل کاتیونی و میزان آب قابل دسترس گیاه در این بستر کم است.