بیماری بلاست
مهمترین بیماری برنج محسوب می‌شود که عامل قارچی دارد. این بیماری شایع‌ترین بیماری برنج است که قارچ عامل بیماری بلاست به برگ، غلاف برگ، گره‌های میانی ساقه، گردن خوشه و خوشه حمله کرده و موجب ایجاد لکه‌هایی تیره رنگ میگردد. شکل و اندازه لکه‌ها متفاوت بوده و به عواملی چون سن گیاه و مقاومت میزبان بستگی دارد. روی برگ ابتدا به صورت نقاط آب جذب کرده ظاهر شده و سپس به شکل لکه‌هایی که در دو سر کشیده هستند در می‌آید.
علایم خسارت بر روی گردن خوشه شامل قهوهای شدن از محل بند گردن شروع شده و به دو طرف پیشروی می‌کند. با افزایش بیماری به تدریج گردن خوشه پوسیده و خوشه به یک طرف شکسته می‌شود. خسارت اصلی عامل بیماری پس از ظهور خوشه اتفاق می‌افتد که خوشه کاملا پوک و سفید می‌شود.
با تغییر زمان کشت و کشت زود هنگام میتوان تا حدودی از خسارت بلاست برنج در مرحله رویشی جلوگیری کرد. برای مبارزه شیمیایی در خزانه با مشاهده علایم بیماری و در مزرعه پس از ظهور 30 تا 40 درصد خوشه میتوان از سموم ادیفنفوس، تری سیکلازول، ناتیوو، ویستا بر طبق راهنمای مصرف سموم استفاده کرد.
پوسیدگی جیبرلایی طوقه و ریشه
Gibberella fujikuroi
علایم بارز بیماری در خزانه پوسیدگی و کشیدگی قد نشاها می‌باشد. در این حالت نشاها معمولا چند سانتی متر از نشاهای سالم بلند‌تر هستند. ساقه‌ها در این بیماری لاغر و بدون استحکام بوده، در ابتدا زرد و کمرنگ و سپس قهوهای می‌شوند. اولین علایم در مزرعه شامل خشک شدن برگهای اولیه برنج است. مرگ ناگهانی پنجه‌ها نیز از علایم دیگر بیماری می‌باشد. در برخی موارد تغییر زاویه برگ پرچم نیز دیده می‌شود. برای مبارزه شیمیایی میتوان از سلست، کربوکسن تیرام و بنومیل جهت ضدعفونی بذر استفاده کرد.
سوختگی غلاف برنج (رایزوکتونیا)
بیماری سوختگی غلاف برنج از مهمترین بیماری‌های آسیب‌رسان در محصول برنج است. غلاف برگ، برگ و ساقه برنج به بیماری حساس بوده و بر روی آنها لکه‌های سبز خاکستری، آب سوخته دایره یا بیضی شکل به طول یک سانتی‌متر ایجاد می‌شود. این لکه‌ها در محل تماس ساقه با سطح آب بیشتر می‌باشد. لکه‌ها کم کم توسعه یافته و مرکز آنها به خاکستری مایل به سفید با حاشیه قهوهای تبدیل می‌شود. رطوبت بالای 96 درصد، تراکم بالای کاشت و سن بالای بوته باعث توسعه بیماری میگردد. کودهای حاوی نیتروژن و فسفر باعث افزایش و کودهای پتاسه باعث کاهش بیماری می‌شوند. برای مبارزه شیمیایی و در صورت آلودگی 20 درصد ساقه‌ها میتوان از سموم رورال تی اس و تیلت طبق نظر کارشناس استفاده کرد.
سیاهک دروغی یا سیاهک سبز
Ustilago virens
دانه‌های موجود در خوشه آلوده به یک گال حاوی اسپور سیاه رنگ تبدیل می‌شود. بارندگی و رطوبت زیاد، استفاده زیاد از کودهای نیتروژنی باعث افزایش بیماری می‌شود.
برای مبارزه و کنترل بیماری میتوان کاربرد کودهای نیتروژنی را محدود کرد. بقایای گیاهی را جمع‌آوری کرده و از بذور عاری از عامل بیمازی‌زا و گواهی شده استفاده کرد. ضد عفونی بذور قبل از کشت با کربوکسین تیرام نیز به عنوان راه حل کنترل شیمیایی توصیه شده است.
مهمترین آفات برنج
آفاتی که در برنج بیشترین خسارت را وارد می‌کنند به شرح ذیل می باشد:
کرم ساقه خوار نواری برنج
Chilo supressalis
مهمترین خسارت این آفت مربوط به مرحله لاروی آن می‌باشد که از ساقه‌های برنج تغذیه می‌کند. لاروهای ساقه‌خوار برنج در دو مرحله بوته‌های برنج را مورد حمله قرار می‌دهد. مرحله اول مربوط به خسارت نسل اول حشره بوده به طوری که بوته‌ها و ساقه لارو زرد و سپس خشک می‌شوند.
در مرحله پنجه‌زنی به وسیله افزایش پنجه‌ها تا حدی خسارت برطرف می‌شود. فعالیت شب پره‌های آفت نسل اول تا اواخر خرداد طول کشیده و در طی این مدت میتوان با تله نوری شپ‌پره‌ها را شکار کرد.
مرحله دوم خسارت مربوط به ظهور شب‌پره‌های نسل دوم از دهه اول تیرماه بوده که مصادف با تشکیل خوشه‌های اولیه و گل دادن گیاه برنج بوده و دانه‌ها در خوشه سفت نشده و تغذیه آفت از برنج منجر به خشک و پوک شدن دانه‌های برنج می‌شود که whitehead (خوشه‌های سفید شده) کاملا در مزرعه مشخص است.
کنترل این آفت باید از روش‌های مختلف زراعی، شیمیایی، مکانیکی استفاده کرد. شخم‌زدن بقایای برنج، کنترل علف‌های هرز روی ردیف‌ها و بازدید خزانه جهت یافتن آلودگی و وجین بوته‌های آلوده می‌تواند به کاهش جمعیت کمک کند. استفاده از فرمون جنسی کرم ساقه‌خوار برنج، کاشت ارقام پر محصول که قدرت پنجه‌زنی بالاتری دارند و تقسیط میزان ازت مصرفی نیز از روش‌های موثر کنترل آفت است. برای کنترل شیمیایی میتوان در مزرعه و زمین اصلی از حشره‌کش های مورد نظر استفاده نمود. در ارقام زودرس تنها یکبار سمپاشی با دیازینون گرانول و یا فیپرونیل و در ارقام دیررس با توجه به تداخل نسل‌ها حداکثر دو بار سمپاشی با سموم گفته شده انجام شود.
