سوسک شاخک بلند که به آن سرشاخه خوار نیز گفته می‌شود یکی از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین آفات درختان میوه‌ی سردسیری که در بین باغداران به قاتل خاموش نیز معروف می‌باشد. این آفت که به درختان غیر مثمر مانند بلوط و نارون و چنار نیز خسارت وارد می‌کند در سال فقط یک نسل دارد و زمستان گذرانی آن به‌صورت لارو کامل در داخل شاخه‌های درختان می‌باشد. به‌عنوان آفت درجه دوم بیشتر به درختان ضعیف حمله می‌کند و در سال‌های خشک جز آفات مهم درختان محسوب می‌شود.
حشرات کامل خسارت زا نمی‌باشند و از گرده‌ی گل‌ها تغذیه می‌کنند اما لاروهای سن اول ابتدا با ورود به آوندهای آبکش شاخه‌های جوان و تغذیه از آن‌ها باعث قطع آوندهای آبکش و سپس خشک شدن سرشاخه‌ها می‌شوند. در سنین بعدی و با بزرگ‌تر شدن لاروها، به سمت شاخه‌های قطورتر حرکت کرده و خسارت می‌زنند.
چرخه‌ی زندگی سوسک شاخک بلند رزاسه
این آفت زمستان را به‌صورت لاروهای سنین بالا (لارو سن سوم) در شاخه و تنه‌ی درختان سپری می‌کند. با گرم شدن هوا، لاروها شروع به تغذیه کرده و وارد مرحله‌ی پیش شفیرگی می‌شوند (اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت) سپس وارد مرحله‌ی شفیرگی می‌شوند (حدود ۱ هفته طول می‌کشد) و سپس با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه، شفیره‌ها ۲ الی ۳ هفته بعد تبدیل به حشرات کامل می‌شوند (در خرداد ماه).
ظهور حشره‌ی کامل ۲۰ تا ۲۵ روز طول می‌کشد. حشرات نر و ماده پس از ظهور جفت‌گیری کرده و حشرات ماده بلافاصله پس از جفت‌گیری (تقریباً ۲۴ ساعت بعد از جفت‌گیری) روی شاخه‌های جوان و سرشاخه‌ها و جوانه‌ها تخم‌ریزی می‌کنند (حشرات کامل از اواسط خرداد تا اواسط تیرماه فعالیت دارند و هر حشره حدود ۵۰ عدد تخم می‌گذارد). سپس تخم‌ها تبدیل به لارو شده و تا اوایل فروردین سال بعدی به‌صورت لارو در شاخه و تنه‌ی درختان مانده.
چرخه زندگی سوسک شاخک بلند رزاسه
لارو زمستان گذران
پیش شفیره
شفیره
حشره کامل
تخم
لارو نسل جدید
خصوصیات مورفولوژیکی
تخم حشره بیضی‌شکل به طول ۱.۵ تا ۲ میلی‌متر و به رنگ زرد مایل به نارنجی است که به‌تدریج سفید می‌شود.
لاروها استوانه‌ای شکل و با حلقه‌های روی بدن و زردرنگ هستند. این حشره ۴ سن لاروی دارد. لاروهای سن اول زردرنگ و بسیار کوچک هستند. لاروهای سن آخر زرد روشن و به طول ۳ الی ۳.۲ میلی‌متر هستند.
لاروهای سن آخر با گرم شدن هوا و تغذیه وارد مرحله‌ی پیش شفیرگی شده، سپس شفیره تشکیل‌شده که حدوداً به طول ۲۵ میلی‌متر هستند. شفیره‌ها ابتدا زردرنگ و سپس قهوه‌ی تیره و سیاه می‌شوند. حشرات کامل به طول ۲۰ تا ۳۵ میلی‌متر، سیاه‌رنگ با جلای بنفش (حشرات نر اکثراً قهوه‌ای تیره) بوده و دارای شاخک‌های بلند می‌باشند. طول شاخک‌ها از طول بدن حشره بلندتر است.
روش‌های کنترل و مبارزه با سوسک سرشاخه خوار رزاسه
روش‌های زراعی و مکانیکی
با توجه به اینکه این آفت به درختان ضعیف و درختانی که دچار تنش آبی هستند (مخصوصاً در سال‌های خشک) حمله می‌کند، کود دهی درست و به‌موقع و تقویت درختان و همچنین آبیاری به‌موقع و منظم درختان و رعایت تراکم و فواصل کاشت در باغات، باعث می‌شود که این آفت به درختان خسارت وارد نسازد و درختان از حمله‌ی آن در امان بمانند.
هرس و سوزاندن شاخه‌های آلوده در فصل بهار نیز یکی از راه‌های کنترل و جلوگیری از گسترش آفت می‌باشد. همچنین با فروبردن سیم‌های مفتولی در سوراخ‌های ایجادشده توسط لاروها می‌توان لاروها را از بین برد.
استفاده از گیاهان تله
با توجه به اینکه حشرات کامل این آفت به‌طرف گل‌های سفید جذب می‌شوند (مخصوصاً گل‌های گیاهان تیره‌ی چتریان مانند هویج، گل‌های پیاز و علف هرز ازمک) و حدوداً یک ماه از سال در طبیعت فعال هستند، با کشت این گیاهان می‌توان حشرات را روی آن‌ها جلب کرد و سپس آن‌ها را از به‌وسیله‌ی سمپاشی یا جمع‌آوری با دست از بین برد.
استفاده از دشمنان طبیعی
تعدادی از زنبورهای پارازیتوئید از دشمنان طبیعی لارو این آفت می‌باشند مانند Xorides corcyrensis یا زنبور Tripoxilon sp. همچنین زنبور Ooencyrtus ferdowssii از زنبورهای پارازیتوئید بوده که به تخم‌های آفت حمله می‌کند. قارچ Beauveria bassiana باعث ایجاد بیماری روی لارو آفت می‌شوند. نماتد Steinernema carpocapsae لاروهای سن آخر سرشاخه خوار رزاسه را از بین می‌برد.
مبارزه‌ی شیمیایی
به علت اینکه حشرات کامل زیاد در طبیعت فعال نیستند و بلافاصله پس از به وجود آمدن جفت‌گیری کرده و اقدام به تخم‌ریزی می‌کنند و لاروها نیز درون شاخه‌ها و تنه هستند مبارزه شیمیایی زیاد توصیه نشده اما در صورت استفاده از سموم حشره‌کش حتماً باید در زمان فعالیت حشرات کامل و قبل از تخم‌گذاری با آن‌ها مبارزه کرد. همچنین می‌توان با استفاده از قرار دادن پنبه‌های آغشته به دی کلروبنزرون، دورسبان و یا خمیر زئوزران در سوراخ‌های ایجادشده توسط لارو، با لاروها مبارزه کرد.
