پنبه گیاهی است چند ساله که به صورت گیاهی یکساله مورد کشت و کار قرار می‌گیرد. پنبه ریشه مستقیمی دارد که با سرعت بالایی به اعماق خاک نفوذ می‌کند. میوه پنبه به صورت کپسول یا غوزه می‌باشد. پنبه جزو محصولاتی است که می‌توان آن را طی چند سال مداوم در یک زمین کاشت بدون آنکه عملکرد آن کاهش بیابد.

ایران از نظر شرایط اقلیمی یکی از مساعدترین مناطق برای کشت و تولید پنبه است. در ایران از قدیمی‌ترین مناطق کشت پنبه می‌توان به دو شهر ساوه و شوشتر اشاره کرد که به دوره هخامنشیان بر می‌‌گردد. بذر پنبه در زمان مشروطیت وارد ایران شد و کشت آن به مرور رواج پیدا کرد. اولین کارخانه پنبه پاک کنی ایران نیز در استان مازندران تأسیس شد و شروع به کار کرد.

پنبه گیاهی است گرما دوست که برای رشد و عملکرد مناسب به هوای گرم و یک فصل رشد بدون یخبندان حداقل 200 روزه احتیاج دارد. پنبه نیازمند آفتاب فراوان است؛ بطوریکه کمبود نور سبب افزایش رشد سبزینه‌ای و کاهش تولید غوزه در آن می‌گردد. از آفات پنبه به اختصار به چند آفت زیر اشاره شده است:

 

کرم قوزه پنبه (Chloridea obsoleta)

کرم قوزه که به آن غنچ قوزه پنبه نیز می‌گویند، آفتی است خطرناک که خسارت شدید آن در مزارع پنبه استان‌های شمال کشور می‌باشد. این آفت برای اولین بار در سال 1317 مشاهده شده است. این حشره علاوه بر پنبه به گیاهان دیگری مانند توتون، گوجه فرنگی، یونجه، خشخاش، کنف، شبدر، ذرت، نخود، کنجد، گل ابریشم، پسته، بادمجان،سویا، لوبیا، ذرت خوشه ای، کدو و شاهدانه نیز حمله می‌کند و باعث بروز خسارت‌های زیاد در مزارع می‌شود.

لاروهای کرم غوزه با تغذیه از برگ‌های جوان، قوزه‌ها، بلال، میوه و غلاف بذور گیاهان میزبان باعث خسارت‌های زیاد می‌شوند. در سال‌های اخیر این آفت به میوه‌های گوجه فرنگی نیز خسارت‌های قابل توجه‌ای وارد کرده است.

 

عسلک پنبه   Bemisia tabaci

عسلک پنبه یکی از انواع مگس سفید است که به عنوان یکی از مهمترین آفات کشاورزی محسوب می‌شود. عسلک برگ پنبه که توسط آفت در مزارع پنبه شیوع می‌یابد، از دیرباز در مناطق پنبه کاری ایران وجود داشته است. علت وجود این مشکل در پنبه این است که هم پوره‌ها و هم حشرات کامل از شیره سلول‌های برگ تغذیه میکنند که این موضوع باعث رنگ پریدگی، پیچیدگی و خشک شدن گیاه پنبه می‌شود.

عسلک پنبه بر روی تعداد زیادی از گیاهان زراعی، زینتی، درختان مثمر و درختان غیر مثمر باعث ایجاد خسارت زیاد می‌شود. در حال حاضر مهم‌ترین آفت گوجه کاری در مناطق جنوبی کشورمان این آفت است.

در حقیقت آفت عسلک پنبه بر روی برگ‌های گیاهان، عسلک ترشح می‌کنند که موجب رشد کپک‌های دوده‌ای سیاه می‌شود. مورچه‌ها نیز به عسلک جلب می‌شوند و از آن تغذیه می‌کنند. سفید بالک‌ها ناقل برخی بیمارگرهای گیاهی مانند ویروس پیچیدگی برگ پنبه هستند. گیاهان آلوده ظاهری براق و چسبنده دارند که با تکان دادن گیاهان آلوده، سفیدبالک‌ها به پرواز در می‌آیند. این آفت باعث کاهش شدید ارزش اقتصادی پنبه می‌شود.

 

 

زنجرک پنبه Amrasca devastans

حشرات کامل و پوره‌ها برای رشد خود از شیره گیاهی بافت‌های گیاه تغذیه می‌کنند. گزارش شده که این حشرات در طول فرایند مکیدن شیره گیاهی، سمی را به درون بافت‌های گیاهی تزریق می‌کنند که سبب سوختگی گیاه می‌شود.

علایم خسارت:

مشاهده شاخساره بدون چروکیدگی، پیچیدگی و زردی.

چروکیدگی و پیچیدگی کمی از برگ‌ها در بخش‌های پایینی گیاه به همراه زردی حاشیه برگ ها

چروکیدگی و پیچیدگی برگ تقریبا در کل گیاه رشد گیاه مختل و متوقف می‌شود.

پیچیدگی شدید، چروکیدگی، زرد و برنزه شدن و خشکیدگی برگ ها.

 

شته جالیز

در این بیماری، پوره‌ها و حشرات کامل از آوندهای آبکش تغذیه می‌کنند که این موضوع منجر به ایجاد خسارت در گیاه پنبه می‌شود. این حشرات با مکیدن شیره سلولی گیاهان باعث ایجاد پاکوتاهی در گیاهان می‌شوند.

پس از مدتی شما برگ‌ها را رنگ پریده (زرد)، پیچیده و خشک شده مشاهده می‌کنید. شته‌ها با ترشح عسلک بر روی سطوح گیاهی باعث رشد کپک‌های دوده‌ای سیاه می‌شوند که این موضوع باعث می‌شود که از فتوسنتز جلوگیری شود. با ترشح عسلک، مورچه‌ها نیز به سمت عسلک بر روی سطح گیاه جذب می‌شوند. شته‌ها همچنین در پایان فصل و همزمان با باز شدن غوزه‌های پنبه، باعث ایجاد خسارت به گیاه می‌شوند و به دلیل رشد کپک‌های دوده‌ای بر روی الیاف غوزه‌های باز، مشکلات فراوانی را به بار می‌آورند.

     علایم خسارت:

کل گیاه بدون پیچیدگی یا چروکیدگی رویت می‌شود.

فنجانی شدن یا چروکیدگی برگ‌های بخش بالایی گیاهان.

فنجانی شدن برگ‌ها و مشاهده شته‌ها بر روی تمام قسمت‌های گیاه.

فنجانی شدن شدید برگ‌ها و وجود کپک‌های دوده‌ای سیاه بر روی تمام قسمت‌های گیاهان، که منجر به توقف رشد گیاهان می‌شود.

 

تریپس پنبه Thrips palmi Karny

تریپس پنبه حشره بسیار کوچکی است که رنگ آن زرد و ماده بالغ دارای 3 جفت پا و بدن کشیده و بال‌های پرمانند است. پوره‌های این حشره بدون بال هستند.

این حشره به جوانه‌ها، برگها، قوزه‌های زودرس بوته پنبه حمله کرده و در اطراف رگبرگ‌های زیریی برگ لکه‌های فرو رفته براقی ایجاد می‌کند که به تدریج به رنگ نقره‌ای تبدیل می‌شوند. شکاف‌هایی در سطح برگ‌های آلوده پنبه رویت می‌شود. در نتیجه حمله آفت باعث می‌شود تا رشد بوته کم شده و علاوه بر به تعویق افتادن برداشت، مقدار محصول پنبه نیز تقلیل می‌یابد. حشرات ماده به وسیله تخم ریزی نوک تیز خود در داخل نسوج برگ‌ها زیر اپیدرم تخم‌ریزی می‌کنند. این حشره زمستان را به صورت حشره کامل در مزارع یونجه می‌گذراند.